Opinia prawna ZNP – wynagrodzenia w czasie zawieszenia zajęć
19 marca 2020
Wynagrodzenie za czas przestoju w związku z zamknięciem szkół
Ogół przyczyn uniemożliwiających świadczenie pracy dzieli się na dotyczące pracownika i dotyczące pracodawcy. Przyczyny dotyczące pracodawcy mogą być od niego zależne lub niezależne. Mogą je stanowić zarówno zachowania samego pracodawcy, jak też podmiotów trzecich (również innych pracowników), siły wyższej (klęska żywiołowa) lub przypadku1.
Pojęcie przestoju ma umocowanie w art. 81 Kodeksu pracy. O przestoju mówimy, gdy pracownik jest gotów do wykonywania pracy, a doznaje przeszkód leżących po stronie pracodawcy (sam fakt gotowości do pracy powoduje, że powinien otrzymać świadczenie pieniężne, a wyjątek stanowić może przestój spowodowany warunkami atmosferycznymi). Taka interpretacja pojęcia „przestój” na tle art. 81 KP sprzyja pełniejszej ochronie prawa pracownika do wynagrodzenia, uwypuklając przy tym ryzyko pracodawcy związane z prowadzeniem zakładu pracy2. Jednocześnie zapobiega sytuacjom, w którym brak woli pracodawcy do zatrudniania pracownika, przydzielania mu zadań bądź dopuszczenia do pracy będący jedyną przeszkodą w wykonywaniu pracy sprawi, że pracownik nie otrzyma wynagrodzenia za czas przestoju, tylko dlatego że pracodawca mógł z łatwością tych przeszkód uniknąć3.
Zgodnie z treścią art. 91c Karty Nauczyciela w sprawie wynagrodzenia za czas przestoju, należy odwołać się do przepisów Kodeksu pracy. Przepis art. 81 § 1 tej ustawy wskazuje, że pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną.
Zatem uznać należy, że w ramach wynagrodzenia za czas przestoju, nauczyciel zachowuje prawo do:
- wynagrodzenia zasadniczego4,
- dodatku stażowego5,
- dodatku motywacyjnego6(do końca okresu, na jaki został przyznany),
- dodatku funkcyjnego7,
- dodatku wiejskiego8,
- wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe9(bez wynagrodzenia za godziny doraźnych zastępstw),
- wynagrodzenie za warunki pracy10
Wszystkie te składniki wynagrodzenia są określone stawką godzinową lub stawą miesięczną, winny być zatem wypłacane w czasie przestoju, zgodnie z literalnym brzmieniem art. 81 § 1 Kodeksu pracy.
Istotne jest również to, że wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, przysługujące pracownikowi za okres gotowości do jej wykonywania nie jest ograniczone czasowo11.
W odniesieniu do pracowników administracji i obsługi pracujących w szkołach, również stosuje się art. 81 § 1 Kodeksu pracy, zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych.
Warto podkreślić, że podobne stanowisko zajęło Ministerstwo Edukacji Narodowej, które w komunikacie z 16 marca br. wysłanym do dyrektorów szkół i przedszkoli stwierdziło, że „za dni, w których nauczyciele będą świadczyli pracę, otrzymują wynagrodzenie bez zmian”.
Ministerstwo stwierdziło również, że jeżeli z „przyczyny leżącej po stronie szkoły w określonym czasie pracownik administracji lub obsługi nie będzie świadczyć pracy, pozostaje wówczas do dyspozycji dyrektora szkoły i jest w gotowości do wykonywania pracy. Mają wówczas zastosowanie przepisy art. 81 § 1 Kodeksu pracy, który wskazuje, że pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania”.
Powyższa opinia i stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej powinno rozwiać wątpliwości pracowników szkół, przedszkoli i placówek oświatowych w zakresie wysokości przysługującego wynagrodzenia za czas ograniczenia funkcjonowanie publicznych i niepublicznych jednostek systemu oświaty, wprowadzonego Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 11 marca 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r., poz. 410).